Rellen in het Verenigd Koninkrijk stonden in de sterren geschreven: "Het was enkel wachten op de juiste aanleiding" (2024)

Sinds de steekpartijin Southport, waarbij 3 meisjes om het leven kwamen, zijn er gewelddadige protesten en rellen in het Verenigd Koninkrijk. Er gaan valse geruchten rond over dat de crimineel een recent aangekomen vluchteling zou zijn. Daarom keren relschoppers zich onder meer tegen plekken waar asielzoekers verblijven.

"Ik ben helemaal niet verrast door wat er zich op dit moment afspeelt", zegt Erik Swyngedouw, professor in de humane geografie aan de universiteit van Manchester, in De Ochtend. Hij is onder andere bezig met hoe politiek en economie de indeling van onze ruimte beïnvloeden, en woont bovendien al jaren in het noorden van Engeland.

De oorzaak van de onrust gaat volgens hem verder dan de steekpartij: ze stond zelfs in de sterren geschreven. "Dit was al lang aangekondigd, het was enkel wachten op de juiste aanleiding", zegt hij. "Er waren in het recente verleden ook al enkele lokale uitbarstingen die de internationale media niet haalden."

"De Europese Unie was lang de oorzaak van alles wat slecht ging, maar nu gaat dat natuurlijk niet meer", gaat hij verder. "Daarom wijst de rechterzijde op dit moment naar migratie, als hoofdreden voor waarom het voor zo veel blanke autochtone Engelsen zo moeilijk is."

De situatie van sociaal-economisch zwakkere autochtonen, is volgens Swyngedouw dan ook enorm verslechterd de afgelopen 14 jaar. "Het is echt uitzichtloos", zegt hij. "Kijk naar huisvesting, ziekenzorg, onderwijs, infrastructuur, openbaar vervoer... Het is allemaal huiveringwekkend snel naar beneden gegaan."

"Dat is de basis van het ongenoegen", zegt hij. "En de vreemdelingenhaat is het symptoom waarmee die diepere malaise naar boven komt. Dat is natuurlijk koren op de molen voor de extreme rechterzijde, die zeker bij de autochtone en sociaal-economisch zwakkere bevolking erg snel aanhang wint."

Die frustratie is volgens Swyngedouw een typisch Engels fenomeen. "Die rellen zijn er niet in Wales of Schotland, maar verplaatsen zich wel over heel Engeland. In het verleden bleef dat relatief beperkt tot de gebieden met veel migratie en een verpauperde blanke bevolking, maar dat is niet meer zo. Het is een uitdrukking van woede en onmacht, van hoofdzakelijk blanke mannen."

"De meerderheid van de bevolking is erg blij dat de Conservatieven weg zijn", zegt hij. "Maar als je aan mensen vraagt wat Labour gaat doen, merk je dat niemand daar een goed antwoord op heeft."

"Vergeet niet: ook de extreemrechtse partij van Nigel Farage scoorde goed bij de verkiezingen", stelt Swyngedouw. "Ik verwacht dus geen grote veranderingen, terwijl dat wel echt noodzakelijk is."

"Ook als je kijkt naar hoe Labour op deze rellen reageert, zie je enkel een toenemende repressie. Dat is terecht, tot op zekere hoogte, maar er is vrijwel geen aandacht voor de onderliggende sociale en politieke spanningen. Daar ligt nochtans de reden, die een uitweg vindt in deze irrationele rellen."