Dossier Olympische Spelen
De deelname van Israël aan de Spelen in Parijs stuit op protest. Foto: AP
De roep om Israël alsnog uit te sluiten van deelname aan de Olympische Spelen blijft galmen. Op sociale media verwijten mensen het Internationaal Olympisch Comité (IOC) massaal dat het met 2 maten en gewichten werkt, vooral omdat Rusland wel gestraft wordt. Ze verwijzen ook naar andere landen die ooit geschorst werden. Maar welke landen waren dat juist en waarom werden ze geweerd? Een overzicht.
Hoewel het Internationaal Olympisch Comité zich graag als een apolitiek en neutraal orgaan profileert, worden de Olympische Spelen in Parijs de meest politiek geladen editie in decennia genoemd. En dat heeft allemaal te maken met de oorlog in Gaza én de oorlog in Oekraïne.
En dat die politieke spanning is voelbaar in Parijs, is een understatement. Zo klonk luid boegeroep toen de Israëlische delegatie passeerde op de openingsceremonie van de Spelen.
Tijdens een voetbalwedstrijd tussen Israël en Paraguay ontvouwde een groep een spandoek met de tekst 'Genocide Olympics'. En een initieel onschuldig interview met een voetbalfan gaat viraal nadat hij na een confrontatie met een Israëlische man "Free Palestine" was beginnen te scanderen.
Maar ook buiten de stadions wordt opgeroepen tot een verbanning van Israël. Eerder deze week nog herinnerde Jibril Rajoub, voorzitter van het Palestijns Olympisch Comité, het IOC aan zijn verzoek om Israël uit te sluiten van de Olympische Spelen.
En op sociale media klinkt de kritiek misschien nog wel het luidst, waarbij massaal de vergelijking wordt gemaakt tussen Israël en Rusland. "Het IOC moet niet doen alsof het apolitiek is, want er zijn al verschillende landen verbannen geweest van de Olympische Spelen om redenen waar Israël zich momenteel schuldig aan maakt", klinkt het. Maar over welke landen gaat dat dan?
1920 - de Olympische Spelen in Antwerpen, België
In 1920 heeft het IOC voor de eerste keer (verschillende) landen geweerd van de Spelen. Het jaartal is al meteen een grote hint: de uitsluitingen waren een rechtstreeks gevolg van de rol van de landen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Duitsland werd uitgesloten omdat het als een van de hoofdrolspelers van de Centrale Mogendheden grotendeels verantwoordelijk werd gehouden voor het uitbreken en de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog. Het land mocht pas in 1928 weer deelnemen aan de Spelen.
Oostenrijk-Hongarije was tijdens de oorlog een bondgenoot van Duitsland in de oorlog. Tegen 1920 was het land al opgesplitst in Oostenrijk en Hongarije. Beide landen werden uitgesloten van deelname
OokBulgarije en het Ottomaanse Rijk (nu Turkije) sloten zich tijdens de Eerste Wereldoorlog aan bij de Centrale Mogendheden en vochten aan hun zijde. Ook zij kregen internationale sancties opgelegd, waaronder uitsluiting van de Olympische Spelen.
1948 - de Olympische Spelen in Londen, Verenigd Koninkrijk
Voor de volgende verbanning springen we meteen naar de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Duitsland, dat sinds 1928 weer mocht deelnemen aan de Spelen, werd weer verbannen door zijn rol in de oorlog als een van de Asmogendheden. In 1952 mocht Duitsland weer deelnemen aan de Olympische Spelen, al was dat alleen met West-Duitse delegatie. Te midden van de Koude Oorlog wilde Oost-Duitsland dat jaar - in tegenstelling tot latere edities - niet deelnemen in één verenigd Duits team.
Ook Japan werd dat jaar geweerd als bondgenoot van Duitsland. Net als Duitsland werd Japan weer toegelaten tot de Olympische Spelen in 1952.
Italië werd niet uitgesloten van de Olympische Spelen van 1948 omdat het in 1943 van de Asmogendheden naar de geallieerden was overgestapt en na de oorlog zijn internationaal imago herstelde.
1964 - de Olympische Spelen in Tokio, Japan
Zuid-Afrika werd uitgesloten van de Olympische Spelen van 1964 in Tokio door het apartheidsregime, waarbij het land een politiek voerde van rassenscheiding en discriminatie.
Het IOC schorste Zuid-Afrika in een poging druk uit te oefenen om het apartheidsregime te beëindigen en sociale gelijkheid te bevorderen. Het land mocht pas weer deelnemen aan de Spelen in 1992, nadat het apartheidsregime werd afgeschaft.
1972 - de Olympische Spelen in München, Duitsland
Zimbabwe, toen nog de Britse kolonie Rhodesië, werd uitgesloten van de Olympische Spelen door de politieke situatie in het land. De internationale gemeenschap erkende het regime niet, waarbij een blanke minderheidsregering de macht had over een overwegend zwarte bevolking.
De beslissing om Rhodesië te schorsen van de Olympische Spelen was een reactie op de internationale druk en boycots.
2000 - de Olympische Spelen in Sydney, Australië
De taliban namen in 1996 de macht in Afghanistan over. Vrouwen werden daarbij van het publieke leven, onderwijs en sport uitgesloten.In 2000 besloot het IOC om het land uit te sluiten om solidariteit te tonen met de internationale oproepen voor verandering.
Afghanistan mocht weer deelnemen aan de Olympische Spelen van 2004 in Athene, na de val van de taliban in 2001 en de politieke veranderingen in het land.
De taliban zijn sinds 2021 weer aan de macht Afghanistan. Afghaanse atleten mogen dit jaar wel deelnemen aan de Olympische Spelen in Parijs, maar niet onder de vlag van de taliban. In de plaats daarvan moeten ze concurreren onder de vlag van de Islamitische Republiek Afghanistan, die niet erkend wordt door de taliban.
De Afghaanse atleten tijdens de openingsceremonie van de Spelen in Parijs, met de Afghaanse vlag. Foto: Belga
2016 - de Olympische Spelen in Rio De Janeiro, Brazilië
Koeweitwerd in 2016 gedeeltelijk uitgesloten van de Olympische Spelen omwille van politieke inmenging van de overheid in de nationale sportorganisaties. Het IOC had Koeweit eerder gewaarschuwd, maar omdat de problemen niet opgelost waren, besloot het IOC over te gaan tot gedeeltelijke uitsluiting.
Koeweitse atleten waren wel welkom, maar mochten niet hun land vertegenwoordigen. Ze mochten alleen deelnemen onder de Olympische vlag.
Datzelfde jaar werd Rusland ook gedeeltelijk uitgesloten van de Spelen.Een documentaire bracht aan het licht dat Russische sporters massaal doping gebruikten met medeweten van de Russische overheid. Positieve testen van atleten werden verdoezeld.Russische atleten mochten alleen deelnemen als ze individueel konden bewijzen dat ze clean waren. Die voorwaarden gelden nog altijd.
2022 - de Olympische Winterspelen in Peking, China
In 2021 heeft Noord-Korea "eenzijdig besloten" om geen atleten te sturen naar de Olympische Spelen in Tokio. Die Spelen moesten oorspronkelijk plaatsvinden in 2020, maar werden uitgesteld door de coronacrisis. Hoewel het IOC benadrukte dat "de veiligheid van alle atleten gegarandeerd was", maakte Noord-Korea zich toch te veel zorgen en skipte het land de Spelen dat jaar.
Tot groot ongenoegen van het IOC, dat het land schorste tot en met 2022. Al had die schorsing vooral financiële gevolgen. Noord-Koreaanse atleten die zich konden plaatsen voor de Olympische Winterspelen in Peking in 2022, zouden individueel geëvalueerd worden en alsnog welkom zijn. Maar ook in 2022 stuurde Noord-Korea zijn kat.
2024 - de Olympische Spelen in Parijs, Frankrijk
Het IOC sloot Rusland en Wit-Rusland in eerste instantie helemaal uit van deelname, door de inval van Rusland in Oekraïne in februari 2 jaar geleden. Wit-Ruslandwordt trouwens ook geviseerd in de internationale sportwereld, omdat het Rusland ondersteunt in de oorlog.
Maar het IOC maakte uiteindelijk een bocht en kwam met een versoepeling.Daardoor zijn er momenteel toch enkele (Wit-)Russische atleten in Parijs, weliswaar onder strenge voorwaarden en onder een neutrale vlag.
De atleten moesten aantonen dat ze clean zijn - naar aanleiding van het dopingsschandaal van enkele jaren geleden - én dat zede inval in Oekraïne nooit publiekelijk gesteund hebben en niet verbonden zijn aan het leger of de geheime diensten.
Verder moesten ze het Olympisch Handvest ondertekenen en zich scharen achter de vredesboodschap van de Olympische Beweging. De atleten waren ook niet welkom op de openingsceremonie en nationale symbolen zijn strikt verboden. Bij een gouden medaille wordt het (Wit-)Russische volkslied niet gespeeld.
